Türk Tarihçisi İlber Ortaylı Kimdir?

Entelektüel birikimi, renkli ve sempatik kişiliği ile genç yaşlı pek çok kişiye tarihi sevdiren bir isim olan İlber Ortaylı, hak ettiği haklı popülarite ile özellikle son dönemde adından sıkça söz ettiriyor. Yaşayan Kütüphane olarak da adlandırılan Profesör Doktor İlber Ortaylı kıvrak zekası ve kendine has esprili kişiliği ile tartışma programlarının da aranılan isimlerinden biri.  

Bu arada gündemin önemli konularında akla gelen ilk isimlerden olan Profesör Celal Şengör’ün hayatıyla ilgili merak ettiklerinizi Profesör Doktor Celal Şengör’ün Hayatı ve Kariyeri başlıklı yazımızda bulabilirsiniz. Gelin şimdi  İlber Ortaylı kimdir sorusunun yanıtına daha ayrıntılı şekilde bakalım. 

İlber Ortaylı’nın Hayatı

Türk Tarih Kurumu şeref üyelerinden biri olan İlber Ortaylı, 21 Mayıs 1947 yılında Kırım Tatarı bir ailenin çocuğu olarak Avusturya Bregenz’de dünyaya geldi. Annesi Şefika Ortaylı, babası Kemal Ortaylı’dır. 1949 yılında, henüz 2 yaşındayken ailesiyle birlikte İstanbul’a taşınan Ortaylı, daha sonra taşındıkları Ankara’da Etlik İlkokulu’na devam etti. Almanca öğrenebilmesi için İstanbul’daki Avusturya Lisesi’ne kaydettirilen Ortaylı, burada hazırlık sınıfı ve orta birinci sınıfı okuduktan sonra Ankara Atatürk Lisesi’ne kaydoldu ve buradan 1965’te mezun oldu. 

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Rus Dili ve Edebiyatı Bölümü'nde görev yapan annesi Şefika Ortaylı sayesinde Rus dili ve tarihini de öğrenen Ortaylı, 1969 senesinde Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi ile Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü'nden mezun oldu. Viyana Üniversitesi Slavistik ve Orientalistik Bölümü'nde de öğrenim gören Profesör Doktor İlber Ortaylı, Profesör Doktor Halil İnalcık ile Chicago Üniversitesi’nde master çalışması yürüttü. 

Akademik çalışmalarını sürdüren İlber Ortaylı 1974 senesinde "Tanzimat Sonrası Mahalli İdareler" adlı tezi ile “doktor”, 1979 senesinde de "Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu" adlı çalışmasıyla doçent unvanını aldı. Devletin akademik politikalarına tepki olarak 1982 yılında bulunduğu görevden istifa etti. Berlin, Paris, Viyana, Princeton ve Moskova gibi dünyanın sayılı şehirlerinde konuk profesör sıfatıyla ders verdi. Cambridge, Oxford, Roma, Sofya ve Tunus üniversitelerinde pek çok konferans verdi. Yerli ve yabancı menşeli pek çok dergide Rusya tarihi ve Osmanlı döneminin belli dönemleriyle ilgili makaleler yayınladı ve takvimler 1989’u gösterdiğinde Türkiye’ye döndü. İlber Ortaylı aynı sene profesör oldu.

Sayısız Kitap ve Televizyon Programı

1989 - 2002 yılları arasında Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde İdare Tarihi Bilim Dalı Başkanı olarak da görev yapan Ortaylı, 2002 senesinde Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Tarihi anabilim dalı başkanı unvanını da almıştır. 

2004 senesinde Bilkent Üniversitesi’nde konuk öğretim üyesi olarak da görev yapan Profesör Doktor İlber Ortaylı aynı yıl TRT 2’de başlayan ve hafta sonları TRT Türk’te yayınlanan "İlber Ortaylı ile” isimli programı da sunmuştur. 2009 yılında NTV'de "İlber Ortaylı ile Tarih Dersleri", 2011’de Bloomberg HT’de "İlber Ortaylı ile Zaman Kaybolmaz" adlı programları yapan ünlü profesör 2005-2012 yılları arasında Topkapı Sarayı Müzesi’nin başkanlığını üstlendi.

Halen Milli Saraylar Bilim Kurulu Başkanlığı görevini de yürütmekte olan Profesör Doktor İlber Ortaylı ileri düzeyde İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, Rusça; orta düzeyde Kırım Tatarca, Romence, Slovakça, Sırpça, Hırvatça, Arapça, Boşnakça, Farsça, İbranice, Latince, Antik Yunanca ve modern Yunanca bilmektedir. 1981-1999 yılları arasında Ayşe Özdolay ile evlilik sürdüren İlber Ortaylı’nın bu evlilikten Tuna isimli bir kızı vardır. Yazdığı kitapları 6 dile çevrilerek basılan ünlü profesörün 50’yi aşkın eseri vardır. 

Özellikle 2019’da yayınlanan Bir Ömür Nasıl Yaşanır isimli kitabı uzun süre çok satanlar raflarında kitapseverlerle buluştu. Sadece tarih alanında değil, sosyal ve kültürel yaşamla ilgili çok değerli bilgilerini kitapları sayesinde okurla buluşturan Profesör Doktor İlber Ortaylı kendine has özgün kişiliği ile de haklı bir ün ve sempati kazandı. Bilgisayar ve internet kullanmayı sevmeyen, sosyal medya mecralarında kendisinin bizzat açtığı bir hesabı bulunmayan İlber Ortaylı, küçük yaşlardan itibaren biriktirdiği minyatür otomobil koleksiyonu sahibidir.