Bir Asıra Yaklaşan Çalışma: Side Kazıları 75. Yılı

Antalya’nın, sadece denizi ve doğal güzellikleri ile değil tarihi dokusu ile de öne çıkan ilçelerinden biri olan Side, kadim geçmişi ile göz dolduruyor. Eski medeniyetlerin izlerini barındıran bir Açıkhava müzesi olarak da nitelenen Side, antik kenti ile tarihe ve geçmişe meraklı olanlar için adeta bir cazibe merkezi…

Side’de 1947 yılında Ordinaryus Profesör Arif Müfid Mansel başkanlığında başlayan kazılar bu yıl, yani 2022 itibariyle 75. yılını dolduruyor. Profesör Mansel döneminde başlatılan kazı, koruma ve onarım çalışmaları 1974 yılında onun ölümüyle Profesör Doktor Jale İnan tarafından üstlenilmiş ve başarıyla sürdürülmüştür.    

Side Antik Kenti’nin en önemli ve görkemli yapılarından birisi olan tiyatro binasında ve çevresinde, 1982 yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı adına Doktor Ülkü İzmirligil ve ekibi tarafından başlatılan kazı, belgeleme, düzenleme ve onarım çalışmaları 2008 yılına kadar sürdürülmüştür. Doktor İzmirligil döneminde özellikle Side Su Yolları bölümünde kapsamlı çalışmalar ortaya konulmuştur. Side Antik Kenti, arkeoloji alanında bilgi ve tecrübeleriyle olduğu kadar mesleklerine duydukları aşkla da öne çıkan isimler tarafından milim milim kazılarak gün ışığına çıkarılmaya devam etmiştir.

Takvimler 2009’u gösterdiğinde Side Antik Kenti’ni modern çağla buluşturma görevi Profesör Doktor Hüseyin Sabri Alanyalı’ya devrolmuştur. Tecrübeli bilim adamı Profesör Doktor Alanyalı, Kültür Ve Turizm Bakanlığı ile Anadolu Üniversitesi adına 2018 yılına kadar yürüttüğü kazı, koruma ve onarım çalışmaları ile mazisi Hititler’e kadar uzanan ve Side’ye marka değeri kazandıran bu görkemli antik kentte başarılı çalışmalar gerçekleştirmiştir.

Side Antik Kenti kazıları 2019 yılından bu yana Profesör Doktor Feriştah Alanyalı’ya emanet. 2021 yılında Güney Stoa’nın cephe onarımı tamamlanmıştır.  Profesör Doktor Feriştah Alanyalı’nın kazı başkanlığında Hamam-Gymnasium kompleksi ve çevresindeki kazı çalışmaları devam etmektedir.

Geleceğe En Kıymetli Miras: Side Antik Kenti

Köy İçi Mevkii’nin sit derecesi 2014 yılında I. Derece arkeolojik sitten kentsel ve III. Derece arkeolojik sit’e dönüştürülmüştür. Bölgede kazılar 2014 yılından 2020 yılına kadar Side Müze Müdürlüğü, 2020 yılından bu yana da Side Kazı Başkanlığı tarafından sürdürülmektedir.

Side Antik Kenti’nde yapılan sistemli kazılarda Serapis Tapınağı, Aphrodite Kutsal Alanı, Athena ve Apollon Kutsal Alanı, Cadde ve Stoalar, Pretorium, Liman Agorası, Synagog ve konutlar gibi pek çok yapı gün yüzüne çıkartılmış, özenle onarılmış ve geleceğe miras bırakılmıştır.

Apollon, Athena ve Dionysos Tapınakları, Agora, Tiyatro, C Caddesi, Evler, ikinci bir kent kapısı görevi gören Tak, Vespasianus Anıtı, Büyük Hamam, Bouleuterion, Attius Philippus Suru gibi pek çok yapıdan oluşan Side Antik Kenti, yapılan kazılarla yıllar içinde adeta yeniden özünü ve gerçek kimliğini buluyor. Sadece Side ve Antalya’ya değil Türkiye’ye dünya ölçeğinde bir değer katan Side Antik Kenti salt yaz mevsiminde değil yılın her mevsiminde ziyaret edilecek kadar önemli ve etkileyici bir tarihi lokasyon.

Günbatımının, ince tanecikli kumsalların, sakin ve sığ denizin en güzel kesişme noktası olan Side, sadece turizm anlamında değil geçmişi saklayan dokusu ve kültürel zenginliği ile de buraya gelen tatilcileri büyülemeye devam ediyor.