UNESCO Dünya Mirası Listesi’ndeki En Eski Yerleşim Yerlerinden Çatalhöyük

Anadolu’da çeşitli dönemlerde ortaya çıkan yerleşim yerleri bulunur. Bunlardan biri de Konya’da bulunan Çatalhöyük’tür. Neolitik döneme ait eserlerin ve kalıntıların incelenebileceği bir ören yeri olan Çatalhöyük, günümüzden yaklaşık 9 bin yıl öncesine ait bir yerleşim merkezidir. Hem Neolitik Çağ hem de Kalkolitik Çağ ile ilgili kalıntıların bulunduğu bu alan, UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde bulunan en eski yerleşim yerlerindendir.

Dönemine göre en büyük yerleşim merkezlerinden biri sayılan Çatalhöyük, batı ve doğu olmak üzere iki farklı yerleşim bölgesine sahiptir. Batıdaki yerleşim merkezi Neolitik döneme ait eserleri içerisinde barındırırken, doğuda yer alan yerleşim merkezi ise Kalkolitik döneme ait eserleri ve kalıntıları günümüze getirir.

Çatalhöyük Hakkında İlginç Bilgiler

Çatalhöyük Konya Ovası üzerinde bulunan, günümüzden 9 bin yıl öncesine ait bir yerleşim yeri olarak karşımıza çıkar. Çatalhöyük’te yaklaşık 2 bin yıl boyunca kesintisiz yerleşim olduğu bilinmektedir. Bu anlamda da gelişmiş bir yerleşim yeri olarak dönemine göre Mezopotamya dışında en kalabalık yerleşim merkezlerinden biri olarak değerlendirilebilir. Orta Anadolu’yu anlamak için oldukça aydınlatıcı bilgilere ulaşılmasını sağlayan Çatalhöyük, bu bakımdan önemli bir mirastır.

Çatalhöyük kendisinden daha eski yerleşim yerleri olmasına rağmen günümüzdeki buluntulara bakıldığında, nüfusu ve kültürel dokusu sayesinde diğer alanlardan çok daha aydınlatıcı bir yerleşim yeri sayılır. Bu bakımdan gelişmiş bir yerleşim yeri olarak kabul gören Çatalhöyük, höyük düzenine göre inşa edilen bir alan olarak karşımıza çıkar.

Çatalhöyük’te birbiri ile bitişik olarak planlanan konutlarda, ölülerle birlikte yaşandığı inancı yaygındır. Bu durum araştırmacıları, atalar kültündeki ögelere yöneltmektedir. Çatalhöyük tarihinde ölüler, evlerde bulunan platformların altında gömülmektedir. Bunun yanı sıra Çatalhöyük’te bulunan evlerde çeşitli resim panoları ve boğa başı gibi figürler mevcuttur. Resimlerde gündelik hayattan sahnelerin yer aldığını görmek mümkündür.

Çatalhöyük’te Gelişmiş Bir Yaşam

Çeşitli inançlara kaynaklık eden eski bir yerleşim yeri olan Çatalhöyük, evler içerisinde bulunan boğa boynuzları ile dikkat çeker. Sürekli bir şekilde cilalanan bu boynuzların korunaklı olması, inanç özelliklerini de ortaya koyar. Herkesin kendi inançları doğrultusunda bazı ritüeller yaptığı da bu araştırmacılar tarafından kanıtlanmış olur.

Hayvan betimlemeleri, av sahneleri, yıldızlar ve insan figürleri gibi pek çok konuda Çatalhöyük, gelişmiş bir yaşam alanı olarak karşımıza çıkar. Bu noktada, özellikle leopar figürleri göze çarpmaktadır. Tıpkı Göbeklitepe’de olduğu gibi leopar figürü üzerinde ciddi bir çalışma yürütülmesi hem bu hayvanların yaşam süreci bakımından hem de insanlığı ne kadar etkilediğini ortaya koyma noktasında önemli bir kaynak olur.